Quo Vadis
Chương 42
Chàng chợt ngừng lời, bởi vì chàng cảm thấy rằng, lời cầu nguyện tiếp theo sẽ có thể biến thành một lời đe dọa: Chàng sợ sẽ xúc phạm đến Đức Chúa trong lúc chàng đang cần đến tình thương và ân huệ của Chúa. Chỉ nghĩ đến điều ấy chàng đã thấy e sợ và để tránh cho đầu óc khỏi bị ám ảnh dù chỉ là bóng đen của sự tức giận, chàng lại giục ngựa, hơn nữa những bức tường màu trắng của Aryxia, địa điểm nằm khoảng giữa đường đến Roma, đã hiện ra trước mắt chàng trong ánh trăng. Một lúc sau, chàng lai vút qua gần thần miếu Merkurơ nằm trong một khu rừng nhỏ ở trước thị trấn. Hẳn là ở đây người ta đã được biết tai họa, vì trước cửa thần miếu náo động khác thường. Vinixius thoáng thấy trên các bậc thềm và giữ những hàng cột những đám đông người đang len vào xin được sự che chở của thần. Đường đi không còn vắng vẻ và trống trải như quãng đường sau Arđea nữa. Thực ra, những đám đông đang rùng rùng kéo nhau theo những con đường rẽ nhánh vào rừng, nhưng trên đường chính vẫn còn những đám người ít đông đảo hơn, họ dạt vội ra trước người kỵ sĩ đang phóng gấp. Từ phía thị trấn vang lại hỗn âm của những tiếng người. Giống như một cơn lốc, chàng lao vào thị trấn, xô ngã và dày xéo lên mấy người trên đường. Lúc này, những tiếng kêu la vây quanh chàng: "Roma cháy rồi! Cả thành phố đang chìm trong lửa! Lạy các thần, hãy cứu lấy Roma!".
Con ngựa bị vấp chân và bị một bàn tay mạnh mẽ ghì cương nên khuỵu hai chân sau ngay trước quan rượu, nơi Vinixius bố trí một con ngựa khác để thay thế. Bọn nô lệ, dường như dự cảm được rằng ông chủ sẽ đến, đang đứng trước quán và theo lệnh chàng, chúng đua nhau chạy đi dắt con ngựa mới ra. Vinixius nhìn thấy một toán lính gồm khoảng mươi tên vệ binh kỵ mã, bọn này chắc là đang mang tin từ thành đô tới Anxium, chàng liền nhẩy vọt đến gần hỏi:
- Phần nào của thành phố bị cháy?
- Người là ai? - Viên thập trưởng hỏi lại.
- Vinixius, hộ dân quan quân sự và cận thần! Trả lời ngay, nếu người không muốn mất mạng!
- Thưa ngài, đám cháy bùng ra từ các quán bán hàng cạnh đại hý trường. Lúc chúng tôi được phái đi, trung tâm thành phố đang chìm trong lửa.
- Còn khu Zatybre?
- Lửa chưa lan tới đấy, nhưng mỗi lúc náo tràn tới thêm những khu phố mới với một sức mạnh không sao kìm nổi. Dân chúng chết vì nòng, vì khói, không thể nào cứu nổi.
Lúc ấy người ta dắt ra cho Vinixius con ngựa mới. Chàng hộ dân quan trẻ tuổi nhẩy lên lưng ngựa tiếp tục phóng đi.
Giờ đây chàng hướng tới Anbanum, bỏ qua Anbalonga và cái hồ tuyệt vời của nó nằm về phía bên phải đường. Đường cái quan dẫn tới Aryxia là đường lên dốc núi, ngọn núi che khuất hoàn toàn đường chân trời và che khuất cả thị trấn Anbanum nằm ở phía bên kia. Tuy nhiên Vinixius biết rằng, lên đến đỉnh đèo chàng sẽ nhìn thấy không những chỉ Vovinlae và Uxtrinum, nơi nhwungx con ngựa mới đang chực sẵn đón chàng mà sẽ trông thấy cả Roma nữa, bởi vì phía sau Anbanum, trải dài hai bên đường cái Appia là vùng đồng bằng Kampania thấp và bằng phẳng, trên đó chỉ có những hàng cột đỡ của các đường máng nước chạy về phía thành đô, ngoài ra không có gì che mất tầm nhìn.
- Trên đỉnh ta sẽ trông thấy ngọn lửa - Chàng tự nhủ.
Và chàng lại thúc ngựa.
Song trước khi lên đến đỉnh đèo, chàng đã calr thấy trên mặt có hơi gió và cùng với nó là mùi khói xộc vào mũi chàng.
Và lúc đó, cả đỉnh núi cũng bắt đầu nhuốm màu vàng.
"Quầng lửa!" - Vinixius nghĩ thầm.
Nhưng đêm đã nhạt từ lâu, rạng đông chuyển thành ánh bình minh và trên tất cả những ngọn núi gần đấy cũng có những ánh hồng và ánh vàng chiếu rọi, những ánh sáng ấy có thể phát từ ngọn lửa mà cũng có thể là ánh mặt trời. Vinixius đã lên đến đỉnh và khi ấy, đập vào mắt chàng là một cảnh tượng thật khủng khiếp.
Cả vùng đồng bằng bị trùm kín trong một làn khói mù mịt tựa như một đám mây khổng lồ nằm là là sát mặt đất, trong đó chìm ngập cả thành phố, cả những đường máng nước, những biệt thự, cây cối, còn tận tít cái mặt bằng xám xịt khủng khiếp kia là thành đô đang cháy trên những ngọn đồi.
Tuy nhiên đám cháy không mang hình một chiếc cột lửa như thường có khi cháy một ngôi nhà riêng rẽ nào đó, dù rất đồ sộ đi chăng nữa. Đây là cả một đài lửa dài, giống như ráng trời.
Bên trên dải lửa này cuồn cuộn bốc lên cả một bức tường khói, chỗ đen kịt, chỗ lại nhuốm màu hồng hoặc đỏ bầm, quyện vào nhau, trương phồng lên, đặc sệt, quằn quại như rắn, thót lại và phình ra. Chốc chốc bức tường kinh khủng ấy dường như lại che khuất cả dải lửa, khiến nó bị co hẹp lại như một dải băng, song chốc chốc dải lửa lại chieeys sang từ bên dưới nó hắt lên, biến những cuộn dưới đáy nó thành những làn sóng lửa. Cả hai thứ kéo dài từ đầu nọ tới đầu kia đường chân trời, che khuất nó, giống như đôi khi một dải rừng che khuất chân trời vậy. Hoàn toàn không trông thấy dẫy núi Xabin đâu nữa.
Thoạt tiên Vinixius tưởng như đó không phải chỉ là một thành phố bị cháy mà toàn thế giới đang cháy và không một sinh linh nào có thể thoát khỏi cái đại dương của lửa và khói.
Gió mỗi lúc một thổi mạnh từ phía đám cháy lại, mang tới mùi khét lẹt và tàn tro che khuất ngay cả những vật ở gần. Trời đã sáng rõ và mặt trời đang chiếu sáng những dẫy núi chung quanh hồ Anban. Song qua tàn tro những tia nắng vàng tím của buổi sớm dường như nhuốm màu hung hung đầy bệnh hoạn.
Phi ngựa xuống núi hướng về phía Anbanum, Vinixius đi sâu vào đám khói mỗi lúc thêm dày đặc và mù mịt hơn. Cái trị trấn nhỏ nhoi này cũng hoàn toàn chìm trong khói. Dân chúng lo sợ lăn cả ra đường và thật kinh hoàng khi nghĩ tới những gì đang diễn ra tại Roma, khi mà ngay cả chốn này cũng khó mà thở nổi.
Cơn tuyệt vọng lại xâm chiếm Vinixius, nỗi kinh hoàng khiến tóc chàng như dựng đứng cả lên. Nhưng chàng vẫn cố gắng tự trấn tĩnh đến mức có thể. "Không thể nào - chàng tự nhủ - toàn thành phố lại bùng cháy trong cùng một lúc. Gió thổi từ phía bắc và chỉ dồn khói về phía này mà thôi. Bên phía kia không có khói. Bị sông tách ra, khu Zatybre có thể hoàn toàn được sống sót, chí ít cũng đủ thì giờ cho bác Urxux cùng Ligia vượt cổng thành Janikum để thoát nguy. Cũng không thể nào toàn bộ cư dân trong thành đều bị chết hết, không thể nào cả cái thành phố đang làm bá chủ thế giới lại bị quét sạch sành sanh khỏi mặt đất vùng với tất thảy chúng dân của nó. Ngay cả trong những thành phố bị đánh chiếm, khi mà sự giết chóc và ngọn lửa cùng nhau hoành hành, bao giờ cũng vẫn còn một số người nào đó sống sót, vậy vì lý gì Ligia lại nhất thiết phải chết kia chứ? Đã có Đức Chúa, Người thắng được cả thần chết, canh giữ cho nàng!". Nghĩ vậy, chàng lại bắt đầu cầu nguyện và theo phong tục đã quen, chàng dâng lên Chúa Crixtux những lời thề nguyền lớn lao cùng những lời hứa hẹn sẽ tế hiến lễ vật. Băng qua Anbanum, nơi mà gần như tất thẩy dân cư đều ngồi trên mái nhà và trên cây để nhìn Roma, chàng thấy phần nào bình tâm lại. Chàng nghĩ rằng không chỉ riêng mình bác Urxux, ông Linux mà cả Sứ Đồ Piotr cũng lo lắng cho Ligia. Chỉ nghĩ tới điều ấy thôi, một niềm cổ vũ mới đã tràn ngập trái tim chàng. Đối với chàng, bao giờ ông Piotr cũng là một người không sao hiểu thấu, một người gần như siêu nhiên vậy. Kể từ khi nghe ông nói tại Oxtrianum, lòng chàng vẫn còn lưu lại một ấn tượng kỳ lạ mà ngay từ những ngày đầu ở Anxium chàng đã từng viết kể cho Ligia: Ấn tượng là mỗi lời cụ già kia đều là chân lý và phải trở thành sự thật. Sự quen biết gần gũi hơn với Đức Sứ Đô trong thời gian bệnh tật lại càng khiến cho cái ấn tượng ấy thêm củng cố, để rồi sau đó nó biến thanh một niềm tin không hề lay chuyển. Vậy một khi đức chúa Piotr đã ban phước cho tình yêu của chàng, đã hứa trao Ligia cho chàng, thì làm sao Ligia còn có thể bị chết thiêu trong lửa? Thành phố có thể bị cháy trụi mặc lòng, nhưng không một tàn lửa nào của đám cháy có thể rời vào trang phục của nàng. Dưới ảnh hưởng của một đêm không ngủ, của cuộc phi ngựa điên cuồng cùng những niềm xúc động, lúc này Vinixius lại rơi vào một tâm rạng phấn khích kỳ lạ, trong đó, đối với chàng, tất thảy mọi việc đều là có thể. Ông Piotr sẽ đẩy lùi ngọn lửa, chỉ cần một lời thôi, ông có thể bắt được nó dẹp phanh ra hai bên và họ sẽ bình an vượt qua con đường lửa đó. Thêm nữa, ông Piotr vốn biết rõ hậu vận, chắc hẳn ông sẽ biết trước có đám cháy và khi ấy lẽ nào ông không cảnh báo, không thể đưa thoát trước ra khỏi thành phố những tín đồ Thiên Chúa Giáo, trong đó có Ligia, cô gái mà ông yêu thương như con đẻ. Và mỗi lúc niềm hy vọng lại mạnh thêm lên trong trái tim chàng Vinixius. Chàng nghĩ rằng nếu họ thoát khỏi thành phố thì chàng rất có thể tìm thấy họ tại Bovilae hoặc gặp họ dọc đường. Rất có thể là chốc nữa thôi, khuôn mặt thân yêu kia sẽ hiện ra từ sau những ngôi nhà đang dàn trải mỗi lúc một rộng hơn trên khắp vùng đồng bằng Kampania.
Đối với chàng điều ấy có vẻ là điều hiện thực, bởi vì trên đường chàng gặp mỗi lúc một nhiều người hơn, họ đang rời thành phố đi vào núi Anban tránh lửa, để rồi sau đó lại thoát ra khỏi phạm vi của khói. Chưa tới Uxtrinum chàng đã buộc phải chậm lại vì nghẽn đường. Bên cạnh những người bộ hành tay nải sau lưng, chàng còn gặp nào ngựa nào lừa thồ đồ đạc, những cỗ xe chất đầy của cải và rốt cuộc là những chiếc kiệu, trong đó đám dân cư giàu có đang được bọn nô lệ khiêng đi. Thị trấn Uxtrinum đầy nghẹt những người chạy trốn khỏi Roma, đến nỗi thật khó lòng len qua đám đông. Trên quảng trường chợ, dưới hàng cột của các thần miếu và trên các đường phố, nhung nhúc những người tản cư. Người ta bắt đầu dựng lều cho gia đình ẩn trú. Những kẻ khác thì hạ trại ngay ngoài trời, họ lêu là nguyền rủa các vị thần linh hay số phận. Trong nỗi kinh hoàng chung thật khó có thể hỏi thăm điều gì. Những người mà Vinixius hỏi, hoặc hoàn toàn không trả lời chàng hoặc ngước cặp mắt nửa phần ngây dại vì thảng thốt lên nhìn chàng mà đáp rằng cả thành đô lẫn thế giới đều đang sụp đổ. Từ phía Roma mỗi lúc một dồn về những đám người mới, đàn bà và trẻ con, khiến sự hỗn độn và cảnh thương tâm càng tăng thêm. Một số người bị lạc nhau trong đám đông đang chen lấn xô đẩy tuyệt vọng tìm kiếm nhau. Bọn khác choảng nhau tranh lều trại. Nhưng đám người nửa hoang dã từ Kampania kéo vào thị trấn vì hiếu kỳ hoặc để kiếm bằng trộm cắp nhờ những điều kiện mà cảnh loạn lạc tạo ra. Đây đó, những đám đông gồm bọn nô lệ thuộc đủ loại dân tộc và cả bọn đấu sĩ đang cướp phá những ngôi nhà và biệt thự của thành phố, đánh nhau với đám binh lình đứng ra bảo vệ dân chúng.
Nguyên lão nghị viên Junius mà Vinixius nhận ra bên một tửu quán, giữa đám nô lệ người Batavi vây quanh, là người đầu tiên đã cung cấp cho chàng chút ít tin tức chính xác hơn về vụ hỏa tai. Quả thực lửa bùng ra trước tiên cạnh đại hý trường nơi tiếp giữa đồi Palatyn và đồi Caeliax, nhưng nó lan tràn với một tốc độ không hiểu nổi và bao trùm toàn bộ khu trung tâm thành phố. Từ thời Brennux đến nay chưa bao giờ các thành phố gặp phải một tai ương khủng khiếp nhường này. "Hý trường cháy trụi, tất cả các quầy hàng và nhà cửa chung quanh đây cũng thế - Junius nói - Đồi Aventyn và Caeliux chìm ngập trong khói lửa. Lửa vây quanh đồi Palatyn và đã lan lên tới đồi Karyny…"
Nói tới đây, Julius - người vốn có một tòa biệt thứ chứa đầy kiệt tác nghệ thuật trên đồi Karyny, những tác phẩm mà ông hết lòng yêu chuộng - bốc một vốc bụi bẩn rắc lên đầu và rên rỉ một cách tuyệt vọng suốt giờ lâu.
Nhưng Vinixius đã lắc lắc vai ông.
- Nhà của tôi cũng ở trên đồi Karyny - chàng nói - nhưng một khi tất thảy mọi thứ đã mất đi thì cứ để cho cả nó cũng mất theo.
Rồi chợt nghĩ ra rằng rất có thể Ligia sẽ theo lời chàng mà chuyển tới nhà ông bà Aulux chăng, chàng bèn hỏi:
- Thế còn Vicux Patrixius?
- Trong lửa - Junius đáp.
- Còn khu Zatybre?
Julius nhìn chàng ngạc nhiên:
- Nói tới Zatybre làm gì - Ông ta đáp, tay bóp chặt hai thái dường đau nhức nhối.
- Tôi quân tấm tới Zatybre hơn là tới Roma kia - Vinixius đột ngột thét lên.
- Nếu vậy thì theo đường Via Portuenix anh có thể đến đấy được, bởi vì nếu đi qua gần Aventyn thì hơi nóng sẽ làm ngạt thở…Zatybre ư? …Tôi không rõ. Có lẽ lửa chưa thể lan tới đó được, nhưng bây giờ thì họa may chỉ có các thần mới biết được là nó đã lan đến đó hay chưa…
Tới đây, Junius ngần ngừ một lúc rồi hạ giọng nói thêm:
- Tôi biết là anh sẽ không phản tôi nên mới bảo anh hay điều này: Đây không phải là một vụ hỏa hoạn bình thường. Người ta không cho cứu hý trường…Chính tôi nghe thấy…Khi nhà cửa chung quanh bắt đầu bốc cháy, có tiếng hàng nghìn người hô to: "Hãy giết chết bọn đến cứu!". Có những kẻ nào đó chạy khắp thành phố ấn những bó đuốc đang cháy rừng rực vào các ngôi nhà…Một bên thì dân chúng nổi lọn và kêu lên rằng thành phố bị đốt cháy theo lệnh. Nhưng tôi chẳng dám nói thêm gì đâu. Thương thay cho thành phố, thương thay cho tất cả chúng ta, thương thay cho bản thân tôi! Ôi chuyện gì đang diễn ra ở đây thì ngôn ngữ loài người không sao tả xiết! Dân chúng chết thiêu trong lửa hoặc giết lẫn nhau trong đám hỗn loạn. Roma tận số mất rồi…!
Tới đây, ông cứ lặp đi lặp lại: "Thương thay! Thương thay cho thành đố cùng lũ chúng ta!" - Nhưng Vinixius đã nhẩy vọt lên ngựa phóng tiếp theo con đường cái Appia.
Nhưng thực ra lúc này là cả một sự chen lấn xô đẩy giữa dòng sông người và xe cộ đang đổ ra từ thành đô. Giờ đây thành đố đang nằm trước mắt Vinixius như ngay trong lòng bàn tà, chìm ngập trong đám cháy khủng khiếp. Từ phía cái biển lửa và khói toát ra một sức nóng hừng hực kinh người, tiếng huyên náo của con người cũng không sao át nổi tiếng réo rít và tiếng gầm gào của ngọn lửa.